พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญในสมัยโบราณ เป็นพิธีที่มีความมุ่งหมายเพื่อบำรุงขวัญและเตือนเกษตรกรให้ปลูกพืชผลโดยเฉพาะการทำนา เพราะข้าวเป็นธัญญาหารหลักสำคัญยิ่งในการดำรงชีวิต พระมหากษัตริย์หรือประมุขของประเทศจึงเป็นผู้นำลงมือไถนาและหว่านพืชพันธุ์ธัญญาหารเป็นตัวอย่าง เพื่อเตือนราษฎรว่าถึงเวลาทำการเพาะปลูกแล้ว
ต่อมา เมื่อพระมหากษัตริย์หรือประมุขของประเทศมีพระราชภารกิจอื่น จึงโปรดแต่งตั้งข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ คือ เสนาบดีกระทรวงเกษตราธิการ ให้ไปปฏิบัติหน้าที่แทนพระองค์ เรียกว่า พระยาแรกนา ทำหน้าที่ไถนาและหว่านธัญพืช
พระมเหสีหรือพระชายาที่เคยร่วมไถนาหว่าน ก็เปลี่ยนเป็นท้าวนางในราชสำนัก ออกไปทำหน้าที่หาบกระบุงพันธุ์พืชช่วยพระยาแรกนา เรียกว่า เทพี
พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ มีชนหลายเชื้อชาติที่ปฏิบัติสืบทอดกันมายาวนาน ได้แก่ อินเดีย จีน และกัมพูชา สำหรับประเทศไทยนั้น มีพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ มาตั้งแต่สมัยกรุงสุโขทัยและได้ปฏิบัติสืบต่อมาในสมัยกรุงศรีอยุธยาจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์
สิ่งสำคัญของพระราชพิธีนี้ คือ คำทำนายจากพระโคแรกนาขวัญในพระราชพิธี เพื่อทำนายถึงผลผลิตทางการเกษตรในแต่ละปี โดยพระโคจะถูกคัดเลือกโดยสำนักเทคโนโลยีชีวภาพการผลิตปศุสัตว์ กรมปศุสัตว์ โดยเลือกจากโคที่มีลักษณะดีตามเกณฑ์ที่เหมาะสม นอกจากนี้ยังมีคำเสี่ยงทายเรื่องปริมาณน้ำฝน ที่เสี่ยงทายจากผืนผ้าของพระยาแรกนาด้วย
เปิดคำพยากรณ์ วันพืชมงคล 2567
สำหรับ วันพืชมงคล 2567 พระยาแรกนา นายประยูร อินสกุล ปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เสี่ยงทายหยิบผ้า 5 คืบ พยากรณ์ว่า น้ำในปีนี้จะมีปริมาณพอดี ข้าวกล้าในนาจะได้ผลบริบูรณ์ และผลาหาร มังสาหาร จะอุดมสมบูรณ์ดี
ขณะที่ คำทำนายจาก พระโคพอ และ พระโคเพียง ในวันพืชมงคลปี 2567 ทำการเสี่ยงทาย พระโคกินเลี้ยง ของกิน 7 สิ่ง ที่ตั้งเลี้ยงพระโคนั้นมี ข้าว ข้าวโพด ถั่วเขียว งา เหล้า น้ำ และหญ้า ถ้าพระโคกินสิ่งใดก็จะมีคำทำนายไปตามนั้น
สำหรับในปี 2567 พระโคกินเลี้ยง หญ้า น้ำ และเหล้า พยากรณ์ได้ดังนี้
พระโค กินหญ้า พยากรณ์ว่า น้ำท่าจะบริบูรณ์พอสมควร ธัญญาหาร ผลาหาร ภักษาหาร มังสาหารจะอุดมสมบูรณ์
พระโค กินน้ำ พยากรณ์ว่า น้ำท่าจะบริบูรณ์พอสมควร ธัญญาหาร ผลาหาร ภักษาหาร มังสาหารจะอุดมสมบูรณ์
พระโค กินเหล้า พยากรณ์ว่า การคมนาคมจะสะดวกขึ้น การค้าขาย กับต่างประเทศดีขึ้น ทำให้เศรษฐกิจรุ่งเรือง
